IVF مخفف لغت Invitro fertilization است که به معنای لقاح آزمایشگاهی می باشد و یکی از روش های درمان نازایی زوجین است.
آی وی اف در واقع یک نوع روش لقاح آزمایشگاهی و یا همان لقاح خارج از رحمی است که به عنوان یکی از روش های تکنولوژیک تولید مثل شناخته می شود. این روش به افرادی که با ناباروری رو به رو هستند کمک می کند تا با مشکل خود مقابله کنند.
در این روش، تخمک ها از تخمدان زن بازیابی می شوند و با اسپرم مرد در محیط آزمایشگاه لقاح پیدا می کنند. سپس تخمک باروری که به عنوان جنین شناخته می شود با کاتتر مخصوص به رحم زن انتقال پیدا می کند.
معمولا مشکلاتی که در میان زوجین می توانند موجب بروز ناباروری و همین طور نیاز به استفاده از روش آی وی اف شوند شامل این موارد میباشد:
آی وی اف غالبا با توجه به شرایط زوجین و موقعیت موجود، در روش ها و موارد متلفی انجلم می گیرد که شامل این موارد می شوند:
به خاطر داشته باشید که میزان موفقیت آمیز بودن این روش به مسائل بسیاری بستگی دارد که از میان آنها می توان به شاخص
عامل سن که میزان ذخیره تخمدان را نیز مشخص می کند مهمترین عامل در میزان موفقیت روش آی وی اف محسوب می شود.
ابتدا آزمایشات عفونی ( هپاتیت B ، هپاتیت C ، سفلیس ، HIV ) برای زن و مرد درخواست می شود در صورتی که اشکالی در آزمایشات وجود نداشته باشد برای خانم داروهای مخصوص شروع می شود.
لقاح آزمایشگاهی یا همان آی وی اف شامل مراحل مختلفی می شود. در همان مراحل ابتدایی آزمایش آنالیز اسپرم همسر انجام می گیرد که در آن تعداد حرکت و مورفولوژی اسپرم ها ارزیابی می شود و در صورت نیاز آقا جهت مشاوره به دکتر اورولوژیست ارجاع می شود .
همچنین آزمایشهای کلی برای ارزیابی سلامت عمومی و آزمایش های هورمونی درخواست می گردد.
سپس سونوگرافی واژینال و همچنین تصویربرداری های خاصی مانند هیستروگرافی و یا سونوهیسترو جهت بررسی رحم انجام میگیرد. سپس داروهای تحریک تخمک گذاری تجویز و تزریق می شوند تا تخمک ها را بالغ کنند. رشد فولیکول ها توسط آزمایشات خون و سونوگرافی واژینال که به صورت متوالی انجام می گردد باعث می شود ازرشد تخمک ها اطمینان خاطر حاصل شود.
سپس تخمک ها توسط کمک سونوگرافی واژینال خارج میشوند .در زمان عمل، داروهای ضد درد و یا بیهوشی برای برداشتن تخمک ها تجویز می شود. بعد از بازیابی و خروج تخمک ها نیز در شرایط آزمایشگاهی می توان آنها را با اسپرم ترکیب کرده و به مرحله لقاح آزمایشگاهی دست یافت.
بعد از لقاح آزمایشگاهی، تخمک های لقاح یافته، بعد از گذشت ۲ الی ۵ روز به مرحله انتقال جنین می رسند و یا فریز می شوند و برای انتقال در آینده ذخیره می گردند در صورت انتقال جنین این کار با کاتتر مخصوص از طریق واژن و دهانه رحم، به داخل رحم مادر انتقال پیدا می کنند.
چون جنین باید با وسیله مخصوص داخل رحم منتقل گردد نیاز است که رحم شرایط مناسب جهت پذیرش جنین را داشته باشد بنابراین در صورتی که در داخل رحم پولیپ یا چسبندگی یا افزایش ضخامت آندومتر وجود داشته باشد و یا در لوله ها التهاب و عفونت ( هیدروسالپنکس) وجود داشته باشد قبل از انجام IVF بایستی توسط عمل جراحی لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی اصلاح شود .
برای همسر آزمایش اسپرم انجام می شود . در صورت نیاز به دارو و یا آزمایشات مخصوص قبل از انجام IVF بررسی انجام می گردد .
شما می بایست داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است را استفاده کنید و یک استراحت سبک و چند روزه کافی می باشد.
متاسفانه بعضی از خانم ها علیرغم توصیه های ما استراحت مطلق انجام می دهند که این کار نه تنها هیچ فایده ای برای حصول نتیجه بهتر در آی وی اف ندارد بلکه می تواند این افراد را در معرض عوارض جدی مثل ترومبو آمبولی و لخته شدن خون در پاها که عارضه ای خطرناک و جدی می باشد قرار دهد.
آیا برای همه خانم ها داروهای یکسان تجویز می شود ؟
خیر . هر فرد بسته به شرایط ذخیره تخمدانی و سن خانم نیاز به داروهای مخصوص دارد که تحت کنترل شدید سونوگرافی تجویز می گردد . سپس زمانی که اندازه فولیکول ها به ۱۸ الی ۲۰ میلی متر رسید فولیکول ها در شرایط مخصوصی از بدن خانم خارج می شود .
فولیکول ها در چه شرایطی از بدن خانم خارج می شود ؟
در اتاق عمل با داروی بی حس کننده توسط راهنمایی سونوگرافی فولیکول ها از بدن کشیده شده و به آزمایشگاه تحویل داده می شود .
آیا همه فولیکول هایی که در سونوگرافی دیده می شوند دارای تخمک هستند ؟
خیر . متاسفانه تعدادی از فولیکول ها پوچ بوده و هنگامی که در محیط آزمایشگاه بررسی می شوند حاوی فولیکول نمی باشند .
متاسفانه این شرایط فقط در محیط آزمایشگاه و بعد از خارج شدن از بدن خانم قابل بررسی می باشد .
مرحله بعدی در آزمایشگاه بعد از کشیدن تخمک چیست ؟
اسپرم آقا به تخمک ها اضافه می گردد و در محیط کشت مخصوص تحت شرایط ویژه نگهداری می شود . بعد از ۲۴ الی ۴۸ ساعت از نظر قابلیت باروری اسپرم و تخمک و ایجاد جنین بررسی می گردد .
آیا همه تخمک ها تبدیل به جنین می گردد ؟ خیر .
آیا کیفیت جنین ها با هم متفاوت است ؟
بله . در محیط آزمایشگاه جنین ها از نظر کیفیت بررسی می شوند و کیفیت یکسان ندارند .
سپس ۲ الی ۵ روز بعد از کشیدن تخمک ها جنین ها به داخل رحم بدون بیهوشی (IVF) منتقل می گردد .
در هر بار انتقال جنین چند جنین منتقل می شود ؟
بسته به سن خانم ، تعداد و کیفیت ، جنین ها منتقل می شوند .
جنین های اضافی چه می شوند ؟
تحت شرایط ویژه نگهداری می شوند وپس از ۲ الی ۳ ماه ، بعد از آماده سازی رحم به داخل رحم منتقل می گردند .
آیا بعد از IVF نیاز به استراحت مطلق وجود دارد ؟
خیر . مطالعات نشان دادند حتی در صورت استراحت مطلق به دلیل خطر ایجاد لخته خون شانس حاملگی کاهش پیدا می کند . شرایط روحی مناسب و استراحت نسبی نیاز است .
آیا بعد از انجام IVF نیاز به داروی خاصی وجود دارد ؟
بله . طبق شرایط هر بیمار به صورت کامل توسط پزشک و کادر درمان نازایی به بیمار اعلام می گردد .
چه مدت بعد از IVF نتیجه مشخص می شود ؟
۱۴ روز بعد از انتقال جنین آزمایش اول سپس ۳ الی ۴ روز بعد آزمایش دوم جهت تعیین حاملگی انجام می شود.
آیا احتمال چند قلویی وجود دارد ؟
بله . در تمام درمان های نازایی جهت بالا بردن شانس حاملگی احتمال چند قلویی وجود دارد .